جایگاه نحویان در کتاب مغنی اللّبیب ابن هشام أنصار ی (مطالعه موردی: أبوحیّان غرناطی)

author

  • سیّد علی میرلوحی
Abstract:

در کتاب مغنی اللّبیبِ ابن هشام که می­توان آن را نقد نحو نامید، نظریات بسیاری از نحوی­ها و اهل بلاغت تحلیل و بررسی شده است. ابن هشام طرفدار سیبویه و مکتب نحوی بصره است و غالباً دیدگاه‌های آنان را بر دیگران ترجیح می­دهد. سه چهره مشهور در نحو و بلاغت عربی یعنی سیبویه، ابن مالک و زمخشری بالاترین بسامد را در کتاب مغنی اللّبیب دارند. از سوی دیگر در این کتاب مخالفتی شدید و غیر معمول با نظریات و شخصیّت ابوحیّان غرناطی _نحوی مشهور أندلسی- که استاد ابن هشام نیز بوده­است، دیده می­شود؛ به گونه­ای که هرگاه ذکری از او به میان می­آورد، به منظور نفی نظریات و تخطئه شخصیّت او است. این مخالفت ها بیش از آن که ناشی از تفاوت دیدگاه­های نحوی این دو باشد، ریشه در مسائل مذهبی، تفوّق و برتری جویی، هم عصر بودن و جایگاه و موقعیّت اجتماعی آن دو دارد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی و نقد کتاب «مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب»، اثر ابن هشام انصاری

نام علامه بزرگ ابن هشام انصاری، پیشاپیش دانشمندان برجسته ای که در راه حفظ میراث گرانبهای نحو متحمل رنج های طاقت فرسایی شده اند می درخشد. حیات این دانشمند بزرگ، حیاتی علمی و سرشار از تألیفات مهم است که مشهور ترین آنها کتاب « مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب » می باشد. باید اذعان نمود که این کتاب علی رغم ارزشمندی و جایگاه رفیع مؤلف آن از جهات مختلفی قابل بررسی و نقد است. مقاله ای که در برابر شماست تحق...

full text

تحلیل و نقد شبه‌جمله در مغنی علامه ‌ابن هشام انصاری

چکیده «شبه‌جمله» در نحو عربی بر ظرف و جارومجرور اطلاق می‌شود. ظرف و جارومجرور از مصداق‌های ترکیب‌اند و از دو اسم مانند «عندک» یا یک اسم و یک حرف مانند «فی ‌الدّار» پدید آمده‌اند؛ جزء حرفی و ظرفی آن‌ها شایستگی مسند یا مسندالیه شدن را ندارند؛ و نیز هیچ‌گونه ‌اسناد و نسبتی ندارند؛ تنها یک مشابهت صوری و ظاهری در شکل و پیکر آن دو با جمله و کلام در میان است؛ و وجه شباهت ‌آن دو با جمله در پیوند و پیوس...

full text

دراسة ونقد لکتاب «مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب» لابن هشام الأنصاری

فی طلیعة العلماء الأفذاذ الذین بذلوا جهوداً مضنیة للمحافظة علی التراث النحوی الثمین، یلمع اسم العلامة المشهور، ابن هشام الأنصاری الذی عاش حیاة علمیة حافلة بالمصنفات العدیدة، من أشهرها کتاب « مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب ». و لنعترف أن الکتاب رغم قیمته و جلالة قدر مؤلفه جدیر بالدراسة و النقد من جهات عدیدة. و المقالة التی بین أیدیکم دراسة و نقد للکتاب المذکور تقوم علی أساس استقصاء آراء مؤلفه و مق...

full text

تحلیل و نقد شبه جمله در مغنی علامه ابن هشام انصاری

چکیده «شبه جمله» در نحو عربی بر ظرف و جارومجرور اطلاق می شود. ظرف و جارومجرور از مصداق های ترکیب اند و از دو اسم مانند «عندک» یا یک اسم و یک حرف مانند «فی الدّار» پدید آمده اند؛ جزء حرفی و ظرفی آن ها شایستگی مسند یا مسندالیه شدن را ندارند؛ و نیز هیچ گونه اسناد و نسبتی ندارند؛ تنها یک مشابهت صوری و ظاهری در شکل و پیکر آن دو با جمله و کلام در میان است؛ و وجه شباهت آن دو با جمله در پیوند و پیوست د...

full text

مکانة النحویین فی کتاب مغنی اللّبیب لابن هشام الأنصاری « أبوحیّان الغرناطی» نموذجا

تعرض ابن هشام الانصاری فی کتابه القیم «مغنی اللبیب» لکثیر من آراء  النحویین و البیانیین جیث یمکننا أن نسمیه نقد النحو. إنّ ابن هشام غالباً ما یدافع عن سیبویه و مدرسة البصرة و یرجّح آراءهم علی الآخرین. و قد تبّوأ ثلاثة من علماء النحو و البلاغة العربیّة أی سیبویه، ابن مالک و الزمخشری مکانة عُلیا لأنفسهم فی کتاب مغنی اللّبیب حیث نراهم أکثر الأشخاص ذکراً فیه. علی صعید آخر تری مخالفة شدیدة و غیر متعارفة فی...

full text

بررسی ونقد معانی حرف جر «باء» از دیدگاه ابن هشام انصاری

جمال الدین بن هشام انصاری (761م) در تاریخ نحو عربی و تحول و پیشرفت و احیای این علم، سهمی بسزا و نقشی عظیم دارد. او که خالق اثر «مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب» است، نحوی مبتکر و صاحب­نظری است که در فهم، بررسی، مقایسه، استنباط و بیان مسائل و قضایای نحوی از شیوه­ها و اسلوب­های بدیع و منحصر­به­فرد خود استعانت می­گیرد. حرف جر «باء» از دیدگاه ابن هشام دارای چهارده معناست که یک معنای آن زائد و سایر معان...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 11

pages  137- 154

publication date 2009-02-26

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023